Ubrzo posle završetka rata dogodilo se nešto što ce za nekoliko decenija promeniti prirodni tok istorije. Zbog Rezolucije Informbiroa 1948. godine je zatvorena granica prema Albaniji. To je trajalo gotovo pola veka. Sa druge strane granice ostao je deo Gore koji ce proći golgotu Enverovog eksperimenta. Razdvojeni su najbliži - deca od roditelja, sestre od braće, prijatelji od prijatelja. Mnogi su umrli a ne videvši najbliže. Mnogi su za smrt najbližih saznali nakon nekoliko decenija. Ne znamo da li je još negde na svetu postojao tako hermetički zatvoren prostor. Pored toga, tamo je 1967. godine religija dekretom zabranjena. To je važilo za sve tri vere u Albaniji, ali je ipak Islam najgore prošao. Negde samo našli izraz "vulgarni ateizam" a koji se odnosio na enverovski period. Mislimo da je to upotrebio Haris Silajdžić.

Kada je 90-tih godina prošloga veka pala ta "gvozdena zavesa" sreli smo se sa ljudima koji su, doduše, sačuvali deo naše kulture i jezika, ali su izgubili neka ograničenja i norme ponašanja koje propisuje vera. Da se popuni praznina koja je stvorena u dušama tih ljudi, biće potrebno mnogo vremena.

Period poslije 1948. godine je bio veoma težak i u kosovoskom delu Gore. Na popisu iz 1948 godine interesantan je podatak da se u cisto gorskim opštinama kao Albanci izjasnilo 21,5 odsto, neopredeljeni muslimani 61,7 odsto, dok kao Srbi i Crnogorci 16,8 odsto. Sigurno da u Gori ima Albanaca, ali ne u ovom procentu, dok iznenađuje broj Srba kad znamo da je njihov realan broj zanemarljiv.

Popis iz 1953. godine, koji se smatra jednim od najbolje urađenih popisa na prostoru bivše Jugoslavije, daje novu sliku etnonacionalnog izjašnjavanja stanovnika Gore. Broj stanovnika Gorskog sreza je u poređenju sa 1948. godinom ostao gotovo isti. Sada je ukupno popisano 12.147 stanovnika (indeks 1948/1953. je 100,03). Medutim, došlo je do velike promene u etničkom pogledu: 489 je Srba, 144 Makedonaca, 2.375 Jugoslovena neopredeljenih, 9.319 Albanaca i 7.367 Turaka. Broj Srba i Crnogoraca je smanjen kao i broj Albanaca, dok se pojavljuje iznenadujuće veliki broj Turaka (36,6 odsto od ukupnog stanovništva sreza, dok u samoj Gori taj procenat iznosi 60 odsto). Koji su razlozi ovakvog izjašnjavanja možemo pretpostavljati. Pre svega, to je priprema za iseljavanje u Tursku, jer godine posle rata nisu donele niti ekonomsku niti drugu sigurnost. Pojačana je represija za otkup i oduzimanje oružja, ali je na to uticala i državna politika Srbije koja nije bila zadovoljna demografskim kretanjima na Kosovu. To će pokazati godine koje slede i teror u doba Rankovića. Ovakvo izjašnjavanje ima i jednu drugu dimenziju a to je vezivanje za tursku naciju po osnovu iste konfesionalne pripadnosti, a možda i zbog nostalgije za turskim periodom koji je u narodu zapamćen kao siguran u odnosu na sve što se desilo nakon 1912. godine. Možda je još jedan momenat uticao na ovakvo izjašnjavanje, a to je stvaranje tzv. Balkanskog pakta izmedu Turske, Jugoslavije i Grčke, koji je potpisan u Ankari 28. februara 1953. godine.

Uskoro će se neke stvari razjasniti. Deset godina (od 1956-1966) su zapamćene kao teške godine vladavine Rankovića. Tada se dogodila još jedana velika seoba prema Turskoj. I ovoga puta iseljenički talas je zahvatio Brod (u kojem se i na popisu iz 1953. godine 80 odsto stanovnika deklarisalo kao Turci), zatim Kukaljanje, RapČu, Zli Potok, Kruševo, dok je u ostalim selima bilo manje iseljenih.

Poslije 1966. godine Gora ulazi u mirnije vode i tada dolazi do ubrzanijeg razvoja. Tu se, pre svega, misli na izgradnju kuća i infrastrukture. Dolazi do školovanja prvih domaćih kadrova, najpre u srednjim školama a kasnije i na višim i visokim.

Pre toga, 1961. godine obavljen je popis stanovništva na kojem je u Gori još jaka turska opcija (5.260 stanovnika ili 45,8 odsto stanovnika izjasnilo se kao Turci, 28,9 odsto kao Muslimani a 22,1 odsto kao ostali). Na svim narednim popisima (1971, 1981, 1991) žitelji Gore ce se u ogromnom broju izjašnjavati kao Muslimani (od 81,9 odsto u 1971. godini do 95,8 odsto u 1991. godini).

U ovom periodu počinje i pojačano interesovanje za Goru. Najpre je Milisav Lutovac 1955. godine objavio knjigu Gora i Opolje. Svoja istraživanja je započeo još pre Drugog svetskog rata (1934-35. godine) a nastavio posle rata. Njegovi stavovi su sa čisto srpskih pozicija i uklapaju se u planove Srpske akademije čiji je član bio. Govoreci o stanovništvu Gore i Opolja on kaže: "Etnički procesi su se razvijali drukčije u Gori, a drukčije u Opolju. U Gori je staro srpsko stanovništvo primilo islam, ali je zadržalo jezik. Obrnuto, u Opolju su izgubili i jezik i veru podležući asimilaciji doseljenih i pomuslimanjenih Arbanasa". Goranski antropološki tip Lutovac opisuje kao pretežno ,,smeđe kompleksije, pravilnih slovenskih crta lica" a pominje i ,,cincarski i juručki elemenat koji se brzo asimilovao."

Što se tiče porekla stanovnika Gore, na početku samo rekli da je to veoma teško pitanje i da vreba opasnost ukoliko se daje jednostavan odgovor. To je višeslojni etnički supstrat u koji su ušli mnogi balkanski pa i širi elementi. A što se tiče cincarskog elementa koji pominje Lutovac, istina je da takvih tragova ima u toponimiji i onomastici. Sledeći toponimi upučuju na aromunski (tj. romanski) elemenat: Barbula, Mavra, Stratorje, Roša, Kozmina, Vlaška, Vlahinica, Ljupanovo Jabuče, Orcuša, Orgosta, Krakošta, Dragaš, Šištevec i dr. Takode, mnoga prezimena i imena rodova imaju aromunski oblik, kao što su: Ziza, Lila, Renda, Mandak, Toro, Bero, Ljupanka, Kendo, Prco, Cako, Caro, Ese, Čučulj, Bogdanovci i druga. U jeziku postoje reci i oblici iz romanskog (aromunskog) jezika: porta, mandža, urda, krljuk, mrsulj, hrkulj, čulja, dada, tarduk, skut, čaja i druge. Isto tako i pojedini gramatički oblici su preuzeti iz romanskih jezika.

Juruci su Turci-stočari kojih još ima u nekim delovima Makedonije. Toponimi Juruka i Juručka groblja svakako upučuju na njih, kao što je Ahmed Juruk iz Broda bio pripadnik ovih stočara.

Šezdesetih godina prošlog veka pojačano interesovanje pokazuju i neki autori iz Makedonije. Blaže Ristovski, iz Instituta za folklor, je obilazio sela u Gori i prikupljao podatke, pre svega za folklor i muziku. Rezultat njegovih istraživanja su pesme objavljene u časopisu Makedonski folklor br. 3-4 za 1969. godinu. U dužem predgovoru pokušao je da narodno stvaralaštvo Gore smesti u makedonske okvire. I drugi makedonski autori su se bavili ovom problematikom. Božidar Videovski je proučavao jezik Gore i objavio nekoliko radova na tu temu. (Govorot na seloto Mlike, Goranskiot govor). On goranski ubraja u periferne makedonske govore i smatra da "goranski govor najvećim delom dijelekatske osobenosti vezuju za debarski govorni tip". Slično mišljenje ima i A. M. Selišćev, koji goranski definiše kao severozapadni makedonski govor.